Sınav Kaygısı

           Hayatın her alanında karşımıza çıkan, özellikle de ortaöğretim ve lise döneminde çocuklar ve gençlerin kariyer hedeflerini çizmesinde belirleyici olan sınavlar, çocuk ve gençlerde kaygı sorunlarına yol açabilmektedir.

​

Nedir sınav kaygısı?

          Öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasını engelleyen ve başarının beklenenin altında olmasına sebep olan endişe durumudur.

          Sınav kaygısını oluşturan en önemli sebepler; kişinin sınava yüklediği anlamlar, sınav ile ilgili zihinde oluşturulan senaryo, sınav sonrasında ortaya çıkabilecek sonuçlara yönelik yapılan atıflar (herşeyin kötü gideceği ve sonucun bir felaket olacağı gibi) ve sınav sonrasında elde edilecek kazanımlar hakkında oluşturulan düşünce ve inançlardır. Mükemmeliyetçi ya da rekabetçi kişilik özelliklerine sahip çocuk ve gençlerde daha sık görülür. Burada aile ve sosyal çevrenin beklentileri ve baskıları da önemli bir etken oluşuturur.

​

Belirtileri nelerdir?

         Huzursuzluk, endişe, sıkıntı hissi, başarısızlık korkusu, isteksizlik, dikkat ve konsantrasyonda bozulma ile birlikte bulantı, çarpıntı, kalp atışlarında hızlanma, titreme, ter basması, ağız kuruluğu, karın ağrıları, yeme ve uyku düzeninde bozulma gibi bedensel yakınmalar, kendini değersiz ve yetersiz görme, benlik saygısının azalması sık görülen belirtilerdir.

         Sınav kaygısı yaşayan bir çocuk veya gencin başarısında önemli bir düşüş gözlenir. Ders çalışmayı erteleme, sınav hakkında konuşmaktan çekinme ve soru sorulmasından hoşlanmama görülür. Belirgin bir dikkat dağınıklığı ortaya çıkar ya da çocuğun ve gencin çok çalışmasına rağmen performans düşüklüğü gözlenir.

​

Sınav kaygısının ortaya çıkmasında bazı olumsuz otomatik düşünceler etkendir:

• Sınava hazır değilim

• Bu bilgiler çok gereksiz ve saçma

• Gelecekte bu bilgileri kullanmayacağım ki

• Sınava hazırlanmak için yeterli zamanım yok

• Bu konuları anlamıyorum, ben aptal mıyım?

• Sınav çok kötü geçecek, biliyorum

• Ben başarılı olamayacağım

• Sınav kötü geçerse bunu nasıl açıklayacağım

• Çok fazla ders var, bunları hepsini nasıl çalışayım

 

Sınav kaygısı ile nasıl başa çıkmak için neler yapılabilir?

• Kaygıya yol açan olumsuz düşünce ve inançları sorgulamak ile başlanmalıdır (gerçekçi olmayan düşünme alışkanlıklarını farklı bir gözle yeniden değerlendirmek)

• Nefes egzersizleri

• Gevşeme egzersizleri

• Kaygıyı kabul etme ve onu tanımaya çalışmak

• Dikkatini başka noktalara odaklama tekniği kullanılabilen başa çıkma yollarıdır.

 

Ailelere öneriler

Sınav kaygısı yaşayan çocuklarda ailenin de sınava yüklediği anlam ve sınava yönelik tutum ve yaklaşımları önem taşımaktadır. Bu noktada aileler ister istemez kendi kaygılarını çocuklarına yansıtabilmektedir. Ailenin çocuktan yüksek beklentisi, ‘sen yaparsın merak etme’ gibi aslında iyi niyetle söylenmiş sözler, sınavın bir araç değil de amaç olarak görülmesi çocuklarda kaygı düzeyinin artmasına sebep olabilmektedir.