Tatilin bitmesine sayılı günler kalmışken çocukları okula nasıl hazırlamalıyız telaşı kapladı içimizi. Bütün yaz gezip tozmuş, doyasıya teknoloji ile ilgilenmiş, çok çeşitli aktiviteler ile gününü dolu dolu geçirmiş çocuklar okula geri dönmeyi pek istemiyor. Bu sebeple çocukları ve bizleri en çok zorlayan konu da çocukların tekrar düzenli ve kurallı bir sürece girmeleri oluyor.
Anne baba olarak ne yapmalı, nelere dikkat etmeli ki bu süreci hem çocuk hem de aile için en az zararla atlatmalı?
İlk kez okula başlayacak çocuklar için okula hazırlık, daha önce okula gitmiş çocuklara göre daha farklı bir süreç içeriyor. Okulun başlaması ile çocuk daha önce hiç karşılaşmadığı bir sistemin içine girecek. Bir yandan büyümüş olmanın verdiği heyecan duygusunu yaşarken, bir yandan da sorumluluk altına girmenin verdiği kaygı duygusu ile baş etmeye çalışacak. Okul öncesi eğitim almış olsa bile, oyunun azaldığı, masa başı aktivitelerin çoğaldığı, zihinsel işlevlerin yoğun olduğu, dikkatle dinlemeyi, odaklanmayı, kurallara uymayı gerektiren bir süreç başlayacak çocuk için. Bu süreçte okul ortamı sıkıcı ve tamamen ders odaklı bir yer gibi gösterilirse, çocuklarda da okula karşı ister istemez olumsuz bir algı oluşabilir.
Önceki sene okula gitmiş çocuklarda ise durum biraz daha farklı. Okula başlama ile yeniden ders çalışmak zorunda olma düşüncesi arasında bağlantı oluştuğu için çocuklar, huysuzlanabilir, zaman zaman okula gitme konusunda direnç gösterebilir. Buna rağmen her çocuk için okula gitme konusunda çeşitli motivasyonlar vardır. Mesela, tatil boyunca görmediği arkadaşlarına tekrar kavuşacak olma, sınıflarının yerinin değişmesi, bir üst sınıfa geçme ile büyümüş olmanın verdiği heyecan çocukların okula başlamasında önemli bir motivasyon kaynağıdır.
Bu süreçte okula başlama konusunda hevesi olmayan çocuklara ders dışında yapabilecekleri aktiviteler hatırlatılarak okul motivasyonu oluşturabilir. Okul alışverişine birlikte çıkmak, yeni defter ve kalemler almak çocuklarda okula karşı heves geliştirir. Dönem başlamadan çocuklar ile gelecek hayalleri konusunda sohbet etmek, onlardan hedef belirlemesini istemek, yıl içinde çocukların çalışma motivasyonunu arttırır. Okullar açılmadan bir hafta kadar önce uyku ve beslenme düzeninin okul dönemine göre ayarlanması çocukların okula uyumunu kolaylaştırır. Sabah uyanmakta sorun yaşamayan çocuklar okula gitme konusunda da daha az direnç gösterir.
Okullar açılmadan önce çocukları motive etmek yeterli değil. Okullar açıldıktan sonra da çocukların okula karşı istekli olmaları için çocukların öğrenme tutkusunu ve iç motivasyonunu geliştirmeye çalışmalıyız. Bu konuda yapılabilecekler konusunda birkaç ipucu verecek olursam;
Çocukları altı boş olan övgülerle motive etmekten uzak durun.
“Aferin benim akıllı oğluma” ya da “sen çok zeki bir kızsın”, “harikasın”, “süpersin” gibi övgüler çocuklarda çalışmayı desteklemeyeceği gibi tam tersine çalışmadan başarıya ulaşabileceği imajı oluşturur. Çocuğun davranışına yönelik yapılan “bu ders için çok çaba gösterdin ve karşılığını aldın” ya da “bugün gerçekten çok iyi çalıştın” gibi övgüler çocuğun iç motivasyonunu daha çok arttırır ve çalışmanın önemli olduğunu vurgular.
Sınıf arkadaşları ya da başka çocuklarla kıyaslamayın.
Çocuğunuzun motivasyonunu arttırmak, çalışmasını desteklemek amacıyla yaptığınız “iyi niyetli” kıyaslamalar çocuğun kendini yetersiz hissetmesine sebep olurken, gelişimini, başarısını ve yapabileceklerini değerlendirmesine de engel olur. Sonunda çocuklar mutsuz hissederek daha çok içine kapanabileceği gibi tam tersi olarak hırçın ve öfkeli de olabilir.
Çocuğunuzdan beklentilerinizi gözden geçirin.
Her çocuğun öğrenme ve ilerleme hızı kendine özgüdür. Çocukların ilgi alanları, hangi alanda (spor, müzik, el becerisi gerektiren işler, vs..) daha iyi olduğu, sadece akademik olarak değil, günlük yaşam içinde uğraşmaktan keyif aldığı alanların da gözlemlenmesi ve çocukların bu alanlarda desteklenmesi önemli. Anne babalar da beklentilerini bu yönlerde belirlediğinde ve çocuğun kendi hızında ilerlemesine müsaade ettiğinde çocuklarının mutlu ve başarılı olmasını sağlar.
Sizin ve çocuğunuzun tüm çabasına rağmen ödev yapmakta zorlanan, okula gitme konusunda direnç gösteren çocuklarda bu davranışın altındaki asıl nedenin keşfedilmesi gerekir. Sorun okul, aile ya da arkadaştan mı kaynaklı? Yoksa çocuk dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, öğrenme güçlüğü, kaygı bozukluğu, depresyon gibi sebepler nedeniyle mi sorun yaşıyor. Asıl sebep belirlendikten ve ona yönelik çözümler üretildikten sonra çocukların okula motivasyonu daha kolay arttırılabilir.
Mutlu, sağlıklı ve huzurlu günler sizinle olsun.